Po raz pierwszy od połowy 2020 r. plany zatrudnieniowe firm w Polsce są ujemne, co oznacza, że przewidywane zwolnienia dominują nad przewidywanym zatrudnieniem – wskazuje firma Manpower. Tworzony przez nią od kilkunastu lat kwartalny indeks zatrudnienia wydaje się nieco lepiej pasować do realnego obrazu rynku pracy niż inne tego typu badania. Nie jest jednak wcale jasne, czy czeka nas duża fala zwolnień, indeks tego nie rozstrzyga.
Manpower pyta firmy, czy w danym kwartale planują zatrudniać, czy zwalniać pracowników. Różnica między odsetkiem jednych i drugich tworzy indeks zatrudnienia (który dodatkowo podlega korekcie sezonowej). W obecnym kwartale indeks spadł do -2 pkt, najniżej od trzeciego kwartału 2020 r., kiedy trwała jeszcze pandemia COVID-19. O istotności tego spadku może świadczyć fakt, że wcześniej w ostatnich 15 latach indeks przyjął ujemne wartości tylko cztery razy: na przełomie lat 2012/13 oraz w 2020 r.
O ile indeks Manpower wysoko koreluje z realnymi danymi z rynku pracy (które zwykle poznajemy z opóźnieniem – dlatego indeksy mają tyle zalet), o tyle zdarzały się często rozbieżności między wskazaniami indeksu a zmianami na rynku. Na przykład w 2009 r. indeks był wyraźnie dodatni, a faktyczne zatrudnienie znacząco spadło. W 2017 r. indeks się osłabiał, a zatrudnienie bardzo mocno rosło. Odczyty indeksu trzeba więc traktować jako jeden z wielu sygnałów.
Ostatnie dostępne dane wskazują, że rynek pracy wciąż jest mocny. Zatrudnienie w przedsiębiorstwach (niefinansowych i nie mikro) rośnie w Polsce w tempie ponad 2 proc. rocznie. Bezrobocie się nie zwiększa. W mediach pojawiają się informacje o zwolnieniach w pojedynczych firmach, ale na razie nie utworzyła się z tego większa fala.
Dołek cyklu jest jednak jeszcze prawdopodobnie przed nami, a wzrost PKB jeszcze nie obniżył się poniżej krytycznego dla rynku pracy poziomu 2-3 proc. w skali roku. Najmocniejsze efekty spowolnienia oczekiwane są w pierwszym półroczu tego roku i wtedy można oczekiwać pogorszenia wskaźników rynku pracy. Analitycy NBP przewidywali w listopadowej projekcji makroekonomicznej, że stopa bezrobocia w Polsce wzrośnie łącznie o 2 pkt proc. w 2023 i 2024 r. Możliwe, że dane Manpower są pierwszym istotnym sygnałem, że wchodzimy w fazę wyraźnego spowolnienia rynku pracy. Zobaczymy.
Każdy cykl pod wieloma względami jest podobny do poprzednich, a pod wieloma względami inny. Cechą wyraźnego spowolnienia gospodarki, któremu towarzyszy spadek inwestycji, jest zwykle redukcja zatrudnienia. Dlatego większość analityków oczekuje tego w tym cyklu. Możliwe jednak, że zmiany strukturalne na rynku pracy sprawią, że reakcja zatrudnienia będzie tym razem inna niż zwykle. Firmy mają coraz większe problemy z zapełnianiem wakatów, znajdowaniem specjalistów i mogą być bardziej niechętnie do zwolnień niż w przeszłości. Może czeka nas niespodzianka i stagnacja bez bezrobocia.
