Czego brakuje w przepisach o kontroli trzeźwości

Nowelizacja Kodeksu Pracy, która przewiduje wyczekiwane przez przedsiębiorców przepisy dotyczące m.in. kontroli trzeźwości pracowników, czeka już tylko na podpis prezydenta i publikację w Dzienniku Ustaw. Wspomniane rozwiązania wejdą w życie w ciągu 14 dni od ich ogłoszenia. Dla firm oznacza to nowe obowiązki.

– Kiedy pracodawcy będą mogli przeprowadzać kontrole trzeźwości pracowników? Jeżeli będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia tych ostatnich, a także innych osób lub mienia. Dodatkowo kontrola obejmie badanie, czy w organizmach podwładnych są obecne inne środki mające działanie podobne do alkoholu – mówi Edyta Defańska-Czujko, partner w Crido.

Układ zbiorowy pracy

Zwraca uwagę, że pracodawcy będą musieli uregulować kwestie dotyczące m.in. sposobu przeprowadzania wspomnianej kontroli w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub obwieszczeniu. Ponadto – jak dodaje Edyta Defańska-Czujko – szefowie firm będą mogli sprawdzać osoby zatrudnione także na podstawie umów cywilnoprawnych.

Robert Lisicki, dyrektor departamentu pracy w Konfederacji Lewiatan, uważa, że niezbędne jest rozporządzenie ministra zdrowia, które w bardziej przejrzysty sposób określi warunki i metody przeprowadzania przez pracodawców kontroli trzeźwości pracowników.

– Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadzi możliwość badania podwładnych przy użyciu alkomatu lub narkotestów. Jednocześnie trwają konsultacje projektu rozporządzenia ministra zdrowia dotyczącego badań na obecność alkoholu w organizmie pracownika. Część przepisów zawartych w tym akcie prawnym trzeba doprecyzować. Obecny sposób ich sformułowania może utrudnić przeprowadzenie badania trzeźwości pracowników, szczególnie zatrudnionych w mikro i małych firmach. Wątpliwości budzi sposób pomiaru stężenia alkoholu w organizmie podwładnego – mówi Robert Lisicki.

Dodaje, że z projektu rozporządzenia wynika, że osoba sprawdzana przy użyciu analizatora wydechu, tzw. metodą utleniania elektrochemicznego, może żądać zweryfikowania badania analizatorem wydechu, tzw. metodą spektrometrii w podczerwieni.

– Urządzenia dostępne na rynku dla osób i firm prywatnych wykorzystują tylko ten pierwszy sposób badania. W analizatory wydechu stosujące drugą, wspomnianą metodę, są wyposażone głównie jednostki policji. W efekcie pracodawca nie będzie mógł samodzielnie przeprowadzić badania – podkreśla Robert Lisicki.

Syrop na kaszel

Zauważa, że kontrole będą mogły dotyczyć nie tylko obecności alkoholu w organizmach pracowników, lecz również innych środków mających podobne do niego działanie.

– Proponowana lista substancji budzi zastrzeżenia. Wśród nich znajdą się, według rozporządzenia, również syropy na kaszel, środki przeciwbólowe, dla epileptyków, astmatyków czy diabetyków – wylicza Robert Lisicki.

Daniel Książek, radca prawny w kancelarii BKB Baran Książek Bigaj, nie ma wątpliwości, że pracownik powinien wykonywać obowiązki służbowe w stanie, w którym czuje się bezpiecznie i nie zagraża życiu innych osób, z którymi ma kontakt. Jako szczególny przykład podaje kierowcę autobusu.

– Niezwykle istotne są regulacje, które podnoszą wspomniane bezpieczeństwo. Dlatego pozytywnie oceniam fakt nowelizacji Kodeksu pracy, która przewiduje rozwiązania dotyczące kontroli trzeźwości pracowników. Uzupełniają one już obowiązujące przepisy w dziedzinie BHP. Niestety, znowelizowane rozwiązania są przeregulowane. Procedury i czynności, które należy wykonać w związku z badaniem trzeźwości pracownika, są zbyt skomplikowane. Przykładem jest treść porozumienia, które będzie wyjątkowo trudne do przygotowania, aby zrealizować cel nowelizacji. Zresztą każdy przypadek dotyczący stosowania zasad BHP będzie inny. Nie ma jednego szablonu w tej dziedzinie – ocenia Daniel Książek.

Jego zdaniem przepisy powinny być proste, zrozumiałe i łatwe do zastosowania w praktyce. Dodaje, że tylko wtedy mają szansę sprawdzić się w prowadzonej działalności gospodarczej.

– Brak prostego mechanizmu prawnego może utrudnić pracodawcy kontrolę trzeźwości pracownika w przypadku podejrzenia go o spożycie alkoholu w obawie przed naruszeniem obowiązków, które narzucił na niego ustawodawca – zaznacza Daniel Książek.

Zero tolerancji dla alkoholu

Izabela Dziubak-Napiórkowska, radca prawny w kancelarii Kopeć&Zaborowski, zwraca uwagę na kwestię dotyczącą możliwości ustalania przez pracodawcę tzw. zasady zero tolerancji dla alkoholu.

– Jeszcze przed uchwaleniem nowych przepisów szefowie firm, działających szczególnie w branżach transportowej i budowlanej, wprowadzali do regulaminów pracy zasadę, zgodnie z którą minimalna zawartość alkoholu w organizmie podwładnego nie pozwalała na dopuszczenie go do wykonywania obowiązków służbowych. Pytanie, czy taka praktyka będzie mogła być kontynuowana po wejściu w życie nowelizacji Kodeksu pracy. W treści nowych przepisów jest mowa jedynie o stanie pracownika po użyciu alkoholu albo o jego nietrzeźwości w rozumieniu ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi – podkreśla Izabela Dziubak-Napiórkowska.

Według niej w nowelizacji brakuje przepisu, który wyraźnie wskazywałby, że pracodawca może w regulaminie pracy określić możliwość dopuszczenia podwładnego do wykonywania obowiązków służbowych w przypadku całkowitego braku zawartości alkoholu w jego organizmie.

– Z dyskusji, jakie toczyły się w czasie prac komisji sejmowej nad nowelizacją, wynika, że jest to istotne zagadnienie dla pracodawców z wielu branż. Niestety, autorzy regulacji nie chcieli się przychylić do tego pomysłu – ubolewa Izabela Dziubak-Napiórkowska.