Auto po leasingu: koszty, podatki, procedury

Zdecydowana większość umów leasingu aut dotyczy leasingu operacyjnego. Korzystający z niego ma prawo do wykupu samochodu po zakończeniu umowy, jeśli w trakcie jej trwania pojazd znajdował się w środkach trwałych leasingodawcy. Wykupu samochodu osobowego można dokonać na cele prywatne lub w ramach prowadzonej działalności. Jak poradzić sobie z kwestiami podatkowymi?

Wykup i co dalej

– Gdy mamy do czynienia z nabyciem samochodu z leasingu, przedsiębiorca otrzymuje fakturę VAT. Jest to czynność odrębna od fakturowania rat leasingowych, ponieważ leasing operacyjny na gruncie VAT jest usługą, natomiast wykup samochodu osobowego z leasingu jest dostawą towaru. Samochód osobowy wykupiony z leasingu można wprowadzić do firmy jako środek trwały lub jednorazowo ująć w kosztach firmowych, jeśli wartość wykupu nie przekracza 10 tys. zł netto w przypadku podatników VAT, zaś 10 tys. zł brutto w przypadku podmiotów niebędących podatnikami VAT – tłumaczy Dominika Markowska, radca prawny w kancelarii Russell Bedford Poland.

Gdy wartość początkowa z faktury przekracza 10 tys. zł (netto lub brutto), podatnik musi wprowadzić pojazd do ewidencji środków trwałych i dokonać amortyzacji na podstawie jej założonego planu.

– Wówczas za wartość początkową należy przyjąć cenę nabycia, przez którą rozumie się kwotę należną sprzedawcy powiększoną o koszty związane z zakupem, naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania i pomniejszoną o podlegający odliczeniu podatek VAT oraz skorygowaną o ewentualne różnice kursowe – wskazuje Dominika Markowska.

Gdy wartość początkowa wykupionego samochodu nie przekracza 10 tys. zł (netto lub brutto), wydatki na jego zakup przedsiębiorca może zaliczyć bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodu w miesiącu oddania go do używania. Auto o wspomnianej wartości może być wprowadzone do ewidencji środków trwałych i amortyzowane w czasie lub jednorazowo.

Czynni podatnicy VAT mogą odliczyć podatek naliczony na podstawie faktury dokumentującej wykup samochodu osobowego z leasingu – pod warunkiem, że będzie on wykorzystywany do działalności opodatkowanej. Sposób wykorzystania wykupionego samochodu będzie miał wpływ na wartość odliczonego VAT (zasady znajdziesz w ramce).

Wykup do celów prywatnych

Dominika Markowska zaznacza, że jeżeli firma leasingowa przedstawi ofertę wykupu prywatnego, wtedy nie ma przeciwwskazań, aby samochód osobowy wykorzystywany wcześniej w ramach umowy leasingu operacyjnego w działalności gospodarczej wykupić w celu użytkowania prywatnego.

– W takiej sytuacji nie ma jednak możliwości skorzystania z prawa do odliczenia podatku VAT wynikającego z faktury. Nie można również zaliczyć wydatków związanych z wykupem do kosztów uzyskania przychodu – zauważa ekspertka.

Tak zwany Polski Ład ujednolicił sposób rozliczania sprzedaży samochodów wykupionych z leasingu na cele prywatne. Auto wykupione z leasingu, także na cele prywatne, można sprzedać bez podatku dopiero po upływie 6 lat. Co istotne, sprzedaż samochodu wykupionego z leasingu na cele prywatne po upływie 6 miesięcy od tej czynności skutkuje obowiązkiem opodatkowania transakcji.

– Sprzedaż jest zwolniona z podatku, jeżeli upłynie 6 lat między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym auto zostało wycofane z działalności gospodarczej lub wykupione na cele prywatne, a dniem jego odpłatnego zbycia. Jeżeli samochód wykupiony z leasingu do celów prywatnych przedsiębiorca zdecyduje się wykorzystywać również w działalności gospodarczej, wówczas do kosztów uzyskania przychodu może zaliczyć jedynie 20 proc. poniesionych wydatków – podkreśla radca prawny.

Warto zaznaczyć, że przepisy nie uznają za koszty uzyskania przychodów wydatków poniesionych z tytułu kosztów używania samochodu osobowego stanowiącego własność – i niebędącego składnikiem majątku – podatnika prowadzącego działalność gospodarczą.

– Do kosztów nie zalicza się też składek na ubezpieczenie takiego samochodu. Te wydatki i składki w wysokości 20 proc. stanowią jednak koszty uzyskania przychodów – pod warunkiem, że samochód jest wykorzystywany również do celów związanych z działalnością gospodarczą podatnika – mówi Dominika Markowska.

Od 1 stycznia 2022 r. przychód ze sprzedaży poleasingowego samochodu wykupionego do majątku osobistego jest uznawany za przychód z działalności gospodarczej, jeżeli między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym pojazd zostanie wycofany z działalności a dniem jego zbycia nie upłynie 6 lat. Aby podatnik nie miał obowiązku płacenia podatku od dochodu ze sprzedaży w ramach działalności, musi poczekać 6 lat od wycofania samochodu z firmy. Regulacje te mają zastosowanie do składników nabytych po 31 grudnia 2021 r.

Kwalifikowanie wydatków

Przepisy przewidują szereg wyłączeń z możliwości zaliczenia przez przedsiębiorcę wydatków do kosztów podatkowych. Ograniczenia dotyczą również możliwości wrzucenia w koszty wydatków związanych z używaniem samochodu osobowego stanowiącego przedmiot leasingu.

– Uwzględnienie przez przedsiębiorcę w kosztach uzyskania przychodu wydatków ponoszonych w związku z używaniem w działalności gospodarczej samochodu osobowego, stanowiącego przedmiot leasingu operacyjnego, powinno być dokonywane w ramach limitu wartości auta wynikającego z powyższych przepisów, tj. kwoty 150 tys. zł. W przypadku przekroczenia wartości samochodu ponad tę kwotę, przedsiębiorca może uwzględnić w kosztach podatkowych wydatki na auto w proporcji, jaką stanowi kwota 150 tys. zł do jego wartości. Natomiast ustalenie tej wartości na potrzeby wyliczenia proporcji powinno uwzględniać 50 proc. naliczonego podatku VAT, który nie podlega odliczeniu ze względu na przepisy ustawy o podatku od towarów i usług – wskazuje prawniczka.

Przykład takiej sytuacji przedstawiamy w ramce.

Ustawy podatkowe przewidują, że w przypadku, gdy samochód osobowy będący przedmiotem leasingu jest wykorzystywany przez podatnika zarówno w ramach firmy, jak i do celów prywatnych, wszelkie wydatki poniesione na jego eksploatację, tj. nabycie paliw, serwisowanie, wymianę opon, myjnię, opłaty za przejazd autostradą itp. limitowane są przepisami, które wskazują, że jedynie 75 proc. poniesionych kosztów może podlegać uwzględnieniu w kosztach podatkowych przedsiębiorcy. Przy obliczaniu kosztów podatkowych eksploatacji auta do kwoty netto wydatku należy dodać 50 proc. podatku VAT niepodlegającego odliczeniu.

Przykład: przedsiębiorca, który poniesie wydatek na eksploatację samochodu w wysokości 100 zł netto przy podatku VAT wynoszącym 23 zł, będzie mógł uwzględnić w kosztach podatkowych 75 proc. wydatku – tu będzie to kwota 83,63 zł.

Wydatki na ubezpieczenie

Dominika Markowska podkreśla, że szczególnym rodzajem wydatku podlegającego odrębnym regulacjom podatkowym jest ten związany z ubezpieczeniem pojazdu.

– Przepisy limitują możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków poniesionych na zakup dodatkowego ubezpieczenia AC samochodu osobowego, gdy jego wartość ustalona na potrzeby umowy ubezpieczenia przekracza 150 tys. zł. Przedsiębiorca zobowiązany jest ustalić proporcję, jaką stanowi wartość auta określona dla celów ubezpieczenia w stosunku do kwoty 150 tys. zł – i po jej ustaleniu określa, jaka część opłaconej składki na AC zostanie uwzględniona w kosztach podatkowych – podkreśla ekspertka.

Zaznacza, że przy wykupie samochodu osobowego objętego leasingiem ponownie ustala się jego wartość na potrzeby przyszłej amortyzacji z uwzględnieniem limitu 150 tys. zł. Po określeniu tej wartości, w przypadku przekroczenia powyższego limitu, ustala się, jaka część odpisów amortyzacyjnych będzie stanowiła koszty podatkowe.