Z raportu firmy doradczej Crido „Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) w 2022 roku. Więcej zgłoszeń, więcej kontroli i wyższe kary” wynika, że sporo spółek z o.o., fundacji i stowarzyszeń nie przesłało danych do CRBR. Przypomnijmy: państwowy system gromadzi i przetwarza informacje o osobach fizycznych sprawujących bezpośrednią lub pośrednią kontrolę m.in. nad wspomnianymi podmiotami (które są właścicielami ponad 25 proc. akcji lub udziałów). Rejestr działa w Polsce od 2019 r. W ubiegłym roku znowelizowana ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu wydłużyła termin na złożenie odpowiedniego zgłoszenia aktualizacyjnego do CRBR z siedmiu do 14 dni roboczych.
– W 2022 r. było więcej zgłoszeń do rejestru, ale także więcej kontroli ze strony fiskusa. Stosowano też coraz wyższe kary za unikanie tego obowiązku – mówi Mateusz Baran, partner w Crido Legal.
Struktura własnościowa
Wspomniany obowiązek wypełniło 74 proc. spółek z o.o. wobec 67 proc. w 2021 r. W przypadku spółek jawnych i komandytowych było to odpowiednio: 87 proc. i 96 proc. wobec 80 i 94 proc. rok wcześniej.
– Wciąż słaby wynik dotyczący spółek z o.o. wynika z ich bardziej skomplikowanej struktury własnościowej. To utrudnia przeprowadzenie analizy związanej z beneficjentami rzeczywistymi, a także złożenie odpowiedniego zgłoszenia do CRBR w terminie. Nowelizacja ustawy wydłużająca ten termin może jednak poprawić sytuację – uważa Justyna Solnica, starszy prawnik w Crido, współautorka raportu.
Słabo wypada również raportowanie danych o beneficjentach rzeczywistych w przypadku fundacji, spółdzielni i stowarzyszeń objętych tym obowiązkiem. W ubiegłym roku tylko 55 proc. z nich zgłosiło wspomniane dane do CRBR. Rok wcześniej było ich 53 proc. Autorzy raportu podkreślają, że tego typu podmioty działają najczęściej w interesie określonych społeczności, natomiast beneficjentem ich działań są określone jednostki lub grupy osób. Dlatego – zdaniem ekspertów Crido – przedstawiciele zarządów fundacji, spółdzielni lub stowarzyszenia mogą mieć mniejszą świadomość dotyczącą istnienia beneficjentów rzeczywistych.
Maksymalna kara
Autorzy raportu zwracają uwagę, że wysokość sankcji za nieprzesłanie danych do CRBR drastycznie rośnie. W 2021 r. maksymalna wysokość kary, wymierzona w postępowaniu wszczętym przeciwko spółce z o.o., wyniosła 35 tys. zł. Natomiast w minionym roku było to już 250 tys. zł. Nastąpiło – jak podkreślają eksperci Crido – wyraźne zaostrzenie sankcji stosowanych przez fiskusa. Warto zaznaczyć, że maksymalna kara przewidziana w nowelizacji ustawy wynosi 1 mln zł.
Z raportu wynika ponadto, że do końca grudnia ub.r. wszczęto w tego typu sprawach łącznie 406 postępowań administracyjnych. Aż 334 z nich dotyczyły braku zgłoszenia danych do CRBR. (rok wcześniej było ich 93). Natomiast 48 postępowań administracyjnych było związanych z wypełnieniem obowiązku, ale po terminie (w 2021 r. było ich 11). Nie zabrakło też postępowań administracyjne wszczynanych z powodu zgłoszenia do CRBR danych niezgodnych ze stanem faktycznym. W ubiegłym roku było ich 23.
– W 2022 roku wzrosła częstotliwość przeprowadzanych postępowań i wysokość nakładanych kar pieniężnych. Ta tendencja może utrzymać się również w tym roku. To w konsekwencji może spowodować zaostrzenie sankcji. Warto, aby przedstawiciele wspomnianych podmiotów dbali o terminowe i prawidłowe wypełnianie obowiązków związanych z CRBR. Powinien im w tym pomóc wydłużony do 14 dni roboczych termin na dokonywanie wymaganych zgłoszeń – podkreśla Mateusz Baran.
Instytucja prawna
Ponadto zwraca uwagę na podpisaną niedawno przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawę o fundacji rodzinnej, która wprowadza do polskiego porządku prawnego nową instytucję prawną.
– Fundacja rodzinna będzie nowym podmiotem zobowiązanym do ustalenia i zgłoszenia danych swojego beneficjenta rzeczywistego do CRBR. Będzie mógł nim być fundator, członek zarządu, rady nadzorczej lub beneficjent fundacji rodzinnej – zaznacza Mateusz Baran.
