Inflacja zwiększyła popyt na dzieła sztuki

Najdroższe dzieło na aukcjach sztuki dawnej w minionym roku – ponaddwumetrowe płótno „Rzeczywistość” Jacka Malczewskiego z 1908 r. – kosztowało 20,4 mln zł (z opłatami aukcyjnymi). W segmencie sztuki współczesnej najcenniejszy był obraz Tadeusza Kantora warty ponad 5 mln zł. Najwyżej wylicytowaną rzeźbę stworzyła Magdalena Abakanowicz. Jej praca „Furgon II” z 1993 r. osiągnęła wartość 2,22 mln zł.

Sztuka i rzemiosło

Próg 4 mln zł przekroczyły m.in. obrazy Wojciecha Fangora i Tadeusza Kantora, a 14 mln zł – dzieła Petera Paula Rubensa, Jana Matejki i Jacka Malczewskiego. Łączna wartość dziesięciu najdroższych obrazów sprzedanych w 2022 r. na polskich aukcjach wyniosła ponad 80 mln zł.

Na rynek sztuki i rzemiosła przypadła co piąta transakcja, natomiast ponad połowę wylicytowanych pozycji stanowiły numizmaty. Pod względem obrotów dominowały dzieła sztuki, stanowiąc 80 proc. całkowitej sprzedaży na aukcjach (ponad 480 mln zł). Największym segmentem na tym rynku okazało się malarstwo współczesne, a więc powojenne, na które kolekcjonerzy wydali łącznie ponad 230 mln zł. Sprzedaż malarstwa dawnego osiągnęła w 2022 r. prawie 176 mln zł. Kolekcjonerzy płacili przeciętnie za dzieło sztuki współczesnej około 23 tys. zł, natomiast za malarstwo dawne – ponad 63 tys. zł.

W segmencie prac rysunkowych najcenniejszy okazał się datowany na połowę lat 50. XX w. szkic Andrzeja Wróblewskiego. Kompozycja poprzedzająca słynny obraz „Ukrzesłownienie” kosztowała niemal 3,7 mln zł. Spośród prac na papierze uwagę kolekcjonerów przykuł w minionym roku również ołówkowy rysunek Zdzisława Beksińskiego z 1969 r., który osiągnął wartość 426 tys. zł. Na rynku grafik wciąż powodzeniem cieszyły się odbitki Tamary Łempickiej, które zawdzięczają powszechną rozpoznawalność m. in. obszernym ubiegłorocznym wystawom muzealnym.

W 2022 r. aż trzy rzeźby Magdaleny Abakanowicz wycenione zostały na ponad 1,9 mln zł. Gdyby natomiast zsumować wartość pięciu najdroższych prac artystki sprzedanych w ubiegłym roku na aukcjach, kwota odpowiadałaby niemal jednej czwartej obrotu w całym segmencie sztuki przestrzennej.

Mimo wysokich notowań dzieł Abakanowicz rzeźba uznawana jest za jeden z niedoszacowanych obszarów. Jej udział w liczbie transakcji był mniejszy niż 5 proc. – rzeźb i instalacji wylicytowano w przybliżeniu tyle, ile fotografii i nieznacznie mniej niż wyrobów jubilerskich czy plakatów.

Numizmaty, książki, fotografie

Rekord na rynku monet należał do unikatowej złotej donatywy Zygmunta III Wazy i wyniósł 648 tys. zł, natomiast wśród pieniędzy papierowych za najcenniejszy uznano banknot tysiączłotowy z 1794 r., który kosztował 345 tys. zł.

Rynek numizmatyczny odznaczał się największą zwyżką – obrót na aukcjach starych monet i banknotów wzrósł w 2022 r. aż o 18 proc. i przekroczył 100 mln zł.

Monet wyraźnie przybyło też w obiegu, a na całym rynku kolekcjonerskim na kategorię numizmatów przypadło ponad 60 proc. transakcji. Dawnymi pieniędzmi handlowano więc znacznie częściej niż dziełami malarstwa, chociaż to rynek sztuki i rzemiosła wygenerował w ubiegłym roku 80 proc. obrotu. Zdecydowaną większość transakcji na aukcjach numizmatycznych zawarto ponadto w drodze licytacji online – tylko na platformie OneBid internetowe sprzedaże monet i banknotów stanowiły niemal 99 proc. Łącznie na krajowym rynku numizmatów wylicytowano w 2022 r. niecałe 105 tys. walorów.

Mimo niewielkiego udziału książek w obrocie na aukcje bibliofilskie przypadła niemal co piąta transakcja na rynku kolekcjonerskim.

Łącznie w 2022 r. wylicytowano ponad 30 tys. antykwarycznych książek, druków, map czy listów. Rekord ustanowiła pozycja wydana w 1697 r. i opisująca wojny toczone przez Szwedów z Danią i Polską. Licząca ponad 300 lat publikacja przekroczyła na aukcji cenę 79 tys. zł.

Najdroższa mapa sprzedana została za 36 tys. zł, podczas gdy zbiór listów i pocztówek wysyłanych przez Zbigniewa Herberta m.in. z Los Angeles, Berlina i Wiednia osiągnął 8,8 tys. zł. Aż 87 proc. transakcji na rynku bibliofilskim zawarto w drodze licytacji online.

Autorem najdroższej w 2022 r. fotografii był chiński artysta Zhang Huan. Dziewięcioczęściowa praca „Shanghai Family Tree” powstała w 2001 r. i przekroczyła 0,5 mln zł. Fotografie autora licytowane są na rynku światowym, a rekordowe notowanie to równowartość ponad 2,5 mln zł.

Trendy

Zdaniem ekspertów inflacja zwiększyła popyt na dzieła sztuk i inne obiekty kolekcjonerskie, które stanowić mogą lokatę kapitału. Jednocześnie kolekcjonerzy posiadający zbiory byli w minionym roku mniej skłonni do ich sprzedaży. Pod względem metody licytowania zwyczaje z czasu pandemii zagościły wśród kolekcjonerów na dobre – mało kto uczestniczy już w aukcji, podnosząc plakietkę na sali.

– W zestawieniu z gorączkowym rokiem 2021 rynek kolekcjonerski zaczął się łagodnie stabilizować. W warunkach wysokiej inflacji zainteresowanie dziełami pozostawało wysokie, niemniej mniej kolekcjonerów decydowało się upłynniać zbiory, co znalazło odzwierciedlenie w nieznacznym spadku obrotów. Mimo ustania pandemii Polacy raczej nie wrócili do uczestnictwa w aukcji na sali – wśród głównych tendencji wskazać można ogromny udział transakcji zawartych w drodze licytacji online – podsumowuje Jarogniew Muszyński, właściciel platformy OneBid.

© ℗