Nathan Laine/Bloomberg
Wiatr i woda przenoszą mikroskopijne fragmenty ścierających się opon na przeróżne tereny, w tym na obszary upraw – zwracają uwagę specjaliści z Uniwersytetu Wiedeńskiego (Austria).
Średnio, jak podają badacze, na jedną osobę przypada rocznie 1 kg uwalnianych do środowiska cząstek tego typu. Z tych fragmentów uwalniają się później różnorodne chemikalia.
Zespół z Wiednia sprawdził właśnie, czy substancje te mogą przenikać do uprawnych roślin, a przez to, ostatecznie lądować na talerzach ludzi.
„Odrywające się od opon cząstki zawierają różne organiczne substancje, z których część jest silnie toksyczna” – mówi Anya Sherman współautorka badania opisanego w periodyku „Environmental Science & Technology” (https://pubs.acs.org/doi/10.1021/acs.est.2c05660).
„Jeśli chemikalia te dostaną się w pobliże korzeni roślin jadalnych, mogą stwarzać zagrożenie dla konsumentów, zakładając, że zostaną pochłonięte przez rośliny” – dodaje kierujący zespołem prof. Thilo Hofmann.
W serii eksperymentów jego grupa sprawdziła, czy tak się dzieje.
Do hydroponicznej uprawy sałaty naukowcy dodali pięć substancji. Cztery stosuje się przy produkcji opon, a piąta powstaje w wyniku przekształceń jednej z nich i wiadomo już, że jest toksyczna.
Niestety, badacze nie mają dobrych wiadomości.
„Nasze pomiary pokazały, że sałata pochłonęła przez korzenie wszystkie związki, które sprawdziliśmy, przetransportowała je do liści i tam się one skumulowały” – donosi Sherman.
Działo się tak nie tylko, gdy do uprawy bezpośrednio dodane były wymienione substancje, ale także gdy w wodzie umieszczono fragmenty opon.
„Sałata nieustannie pobiera potencjalnie szkodliwe chemikalia, które przez długi czas są uwalniane ze ścierających się opon” – dodaje prof. Hofmann.
Z pomocą dokładnych metod analitycznych, naukowcy przebadali także substancje, które powstawały w sałacie z przyswojonych chemikaliów.
„Rośliny przetworzyły pochłonięte związki i w tym procesie wyprodukowały chemikalia, które wcześniej nie były opisane. Nie wiem więc, czy te metabolity są toksyczne. Nie można obecnie określić, czy stwarzają zagrożenie dla zdrowia” – podkreśla jeden z naukowców, dr Thorsten Hüffer.
W dalszych etapach badacze zamierzają sprawdzić pochłanianie potencjalnie szkodliwych związków przez rośliny uprawiane w naturalnej glebie.
„Proces, który teraz zbadaliśmy, prawdopodobnie zachodzi inaczej w naturalnych systemach. W następnym kroku chcemy więc przyjrzeć się pochłanianiu dodatków do opon przez korzenie roślin w glebie” – zapowiada współautorka odkrycia Ruoting Peng.
